Net als velen van jullie experimenteer ik dagelijks met AI.
Soms is het heel handig, en andere keren kom ik tot de conclusie dat in de tijd die ik heb gespendeerd de AI te corrigeren, ik het ook gewoon zelf had kunnen doen.
Van hype naar verdienmodel
Het bedrijfsleven heeft de neiging om van de ene hype naar de andere te gaan. Ik ben nu 15 jaar professioneel actief en ik heb er al meerdere zien komen en gaan.
Achter elke hype zit een verdienmodel; beslissers zijn nog volop bezig uit te vogelen wat AI hen kan brengen. Dan is het natuurlijk heel fijn dat er mensen zijn die jou precies kunnen vertellen wat je nodig hebt.
Het zelfversterkende ‘hallelujah’ effect ligt dan behoorlijk op de loer. Je ziet de eurotekens al in de ogen verschijnen, samen met de doemscenario’s over massa-ontslagen.
Van Spinning Jenny naar ChatGPT
De parallel met het denken in het industriële tijdperk is niet moeilijk te zien. Spinning Jenny uitgevonden? Top, ontsla al die handwerkers maar (dat waren trouwens vooral vrouwen). Dit creëerde nieuwe (eentonige en ongezonde fabrieks-)banen en verhoogde productiviteit op de korte termijn, maar ook allerlei sociale en maatschappelijke problemen op de lange termijn.
Reflecteren aan de hand van een kritische stem
Daarom vind ik de kritische noot van Felienne Hermans (VU) ook zo verfrissend. Ze maakt haarscherp duidelijk hoe veel “wishful thinking” er op AI wordt geprojecteerd en uit grote zorgen over “deskilling”, vereenzaming en andere onwenselijke maatschappelijke effecten door het gebruik van AI (energieverbruik, ingebakken vooroordelen).
Als ik haar nieuwsbrieven lees merk ik dat ze weerstand en schaamte bij me oproepen (“Oh jee, ben ik dan ook zo’n immorele dommerd?”) maar ik als ik me daar overheen zet: een groter bewustzijn van mijn verantwoordelijkheid als het gaat om de inzet van AI.
In de praktijk merk ik dat het enige wat ik daarvoor hoef te doen is te denken; in welke wereld wil ik eigenlijk dat de volgende generatie opgroeit? Dat blijkt een behoorlijk goede leidraad.
AI inzet bij gestructureerde processen
Is het dan een alles-of-niets-verhaal? Dat denk ik niet, ik zie ook de toepassingen. Dat zit ‘m dan met name in het verder automatiseren van een al goed gedefineerd, gestructureerd, gestandaardiseerd en voorspelbaar proces. Oftewel, iets waar al het “menselijke” eigenlijk al uit is.
Want hoewel een LLM heel menselijk en redelijk kan klinken, vervangt het de unieke eigenschappen die maakt dat mensen in staat zijn tot originaliteit, creativiteit en het leggen van verbanden niet.
Verantwoordelijkheid bij toepassing
Er ligt dan ook een grote verantwoordelijkheid op de schouders van degenen die overwegen AI structureel toe te passen.
Stel jezelf hierbij de volgende vragen:
- Is AI hier echt nodig?
- Wat zijn de risico’s en nadelen?
- In hoeverre zijn mijn verwachtingen wishful thinking?
Kortom: AI is geen wondermiddel maar een gereedschap, met een flinke bijsluiter.
Nederlands 
English